Jongeren navigeren tussen sociale normen en seksuele verlangens
Promotieonderzoek Marianne Cense van Rutgers aan Vrije Universiteit
VO
VMBO
MBO
HBO
Seksualiteit
15 mei 2019, 09:19
Nieuws
Hoe jongeren omgaan met seksualiteit en welke keuzes ze maken, wordt sterk beïnvloed door de sociale omgeving waarin ze leven en de normen die gelden voor meisjes en jongens. De nadruk die vanuit de maatschappij gelegd wordt op individuele verantwoordelijkheid zorgt er voor dat de invloed van sociale normen en machtsverschillen, onzichtbaar worden. Problemen, zoals een ongeplande zwangerschap of seksueel geweld, leiden daardoor vaak tot zelfverwijt en schuldgevoelens. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Marianne Cense verbonden aan Rutgers, kenniscentrum seksualiteit, op basis van 174 diepte-interviews onder (migranten)jongeren. Ze promoveerde op 15 mei 2019 aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Zelfbeschikking
In het huidige beleid rond seksuele gezondheid staat met name zelfbeschikking centraal. Dit uitgangspunt bevordert de seksuele rechten van mensen, maar vraagt tegelijkertijd dat mensen controle hebben en verstandige, verantwoordelijke keuzes maken. Cense: “Er bestaan bijvoorbeeld nog te veel vooroordelen over tienermoeders of over jongeren die een soa oplopen. Vaak wordt dit beschouwd als hun eigen schuld, terwijl de invloed van hun omgeving hierin stelselmatig wordt onderschat. Ik heb daarom een nieuw model ontwikkeld dat zichtbaar maakt hoe de seksuele keuzes van jongeren verbonden zijn met sociale normen en verwachtingen, met morele kaders en beschikbare verhalen.”
Seksuele ontwikkeling
In de levensverhalen van jongeren, en hoe ze praten over de keuzes die ze maken, wordt duidelijk dat jongeren veel bezig zijn met het vinden van sociale steun, zowel bij peers als bij hun familie. Ze houden rekening met hun reputatie bij anderen en met de uitwerking van hun gedrag op hun familie. Het onderzoek laat zien hoe omgeving, cultuur en religie invloed hebben op de omgang met seksualiteit.
Je seksueel ontwikkelen en seksueel weerbaar worden is een uitdaging voor alle jongeren, maar de uitdaging is niet voor iedereen even groot. “De weg is moeilijker voor jongeren die afwijken van wat cultureel als normaal wordt gezien, bijvoorbeeld doordat ze zich identificeren als niet-heteroseksueel of transgender, of door niet te passen in de culturele opvattingen over ‘nette meisjes’ en ‘echte mannen’. Zij moeten meer moeite doen om hun verbondenheid met familie en leeftijdgenoten te behouden, ze krijgen via school en media minder verhalen te horen waarmee ze zich kunnen identificeren, en ze krijgen eerder met negatieve oordelen en sociaal stigma te maken,” aldus Cense.
Seksuele vorming
Seksuele vorming moet niet louter gericht zijn op het maken van verstandige, individuele keuzes, maar ook sociale normen ter discussie stellen en reflectie bevorderen. De erkenning dat seksualiteit vaak een hobbelige weg is, geeft nieuwe inzichten voor seksuele vorming.
Cense: ”Jongeren hebben in seksuele vorming niet alleen behoefte aan informatie, maar ook aan oefenruimte om het vermogen te ontwikkelen om te navigeren. Want individuele keuzevrijheid is mooi, maar het is niet altijd eenvoudig. Jongeren zouden moeten leren omgaan met conflicten tussen verschillende normen en verlangens. Leren navigeren.
Samenwerking met Rutgers
Cense is senior onderzoeker bij Rutgers. Haar promotieonderzoek is gebaseerd op kwalitatief onderzoek dat zij bij Rutgers deed. De inzichten uit het promotieonderzoek worden in het werk van Rutgers meegenomen en hebben daardoor invloed op de koers van seksuele vorming.
Daarnaast dragen de inzichten bij aan een reëler beeld van keuzevrijheid van jongeren en een afname van sociaal stigma van jongeren die problemen tegenkomen, zoals een doorgestuurde blootfoto of een soa.
