Tips op basis van wetenschappelijke inzichten

Tessa Kaufman doet onderzoek naar pesten. Ze werkte samen met andere wetenschappers mee aan de publicatie Werken aan een positieve sfeer in de klas. 5 tips om pesten te voorkomen van School & Veiligheid.

School & Veiligheid vroeg haar naar welke specifieke aanbevelingen ze heeft voor docenten om de sociale veiligheid van lhbti+ leerlingen en lhbti+ studenten te vergroten. Ook vroeg School & Veiligheid haar hoe het komt dat lhbti+ leerlingen vaker slachtoffer zijn van pesten.

Anders dan de norm

Volgens Kaufman ervaren veel lhbti+ leerlingen afwijzing of buitensluiting omdat ze als ‘anders’ of ‘minderwaardig worden gezien door hun seksuele voorkeur, gender voorkeur of genderexpressie die anders zijn dan de norm.

“Ook pogingen om de school inclusiever te maken – denk aan initiatieven als Paarse Vrijdag en GSA’s – gaan soms gepaard met weerstand en een tegenreactie.” zegt ze. “Juist daarom is het extra belangrijk om hier als onderwijsprofessional aandacht voor te hebben.”

Kijk verder dan je eigen leslokaal

Als leraar zie je leerlingen vaak maar een paar uur per week. Toch kun je veel signalen van pesten oppakken – als je weet waar je moet kijken.

“De kans is groot dat pesten buiten de klas gebeurt,” zegt Kaufman. “Bijvoorbeeld op de gang, bij de wc’s of in de gymzaal. Kijk dus óók goed om je heen als je niet aan het lesgeven bent.”

Spreek duidelijke grenzen af met je team

Pesten stoppen lukt alleen als iedereen dezelfde boodschap uitstraalt: dit accepteren wij niet. “Trek één lijn,” benadrukt Kaufman. “Bespreek met collega’s en maak afspraken over wat je wel en niet accepteert, en wat je doet als je grensoverschrijdend gedrag ziet. Zo geef je leerlingen duidelijkheid en veiligheid.”

Laat zien dat je openstaat voor iedereen

Straal uit naar leerlingen dat je openstaat voor diversiteit. Soms zit veiligheid in kleine dingen. Een regenboogsticker op je deur, een poster met lhbti+ thema in je lokaal of een pin op je tas.

“Dat kan nét het verschil maken voor een leerling die worstelt en het vertrouwen geven naar jou te stappen” zegt Kaufman. “Het straalt een norm uit: hier op school, in mijn klas, mag je zijn wie je bent.”

Neem subtiele vormen van pesten serieus

Niet alle pesterijen zijn duidelijk zichtbaar. Soms gaat het om ‘grapjes’ of buitensluiting die niet meteen opvallen. Zoals wanneer het roepen van ‘homo’ zogenaamd als grapje wordt gebruikt. Of als een leerling niet wordt meegevraagd naar een activiteit want ‘dat vind jij niet zo leuk, dat is echt voor meisje-meisjes’.

“Juist die subtiele en niet altijd negatief bedoelde situaties, kan grote impact hebben op lhbti+ jongeren,” zegt Kaufman. “Reageer dan ook op dit soort opmerkingen. Niet door boos te worden op diegene die het uit of de lhbti+ leerling voor het blok te zetten, maar door de norm te stellen: dit zeggen wij hier niet, bij ons hoort iedereen erbij.”

Verbinding boven veroordeling

Kaufman raadt daarom aan te beginnen bij verbinding. “Laat leerlingen ontdekken wat ze met elkaar delen, los van verschillen in gender of seksuele voorkeur. Wat vinden ze leuk? Wat houdt ze bezig? Waar zijn ze goed in?”

“Praat vervolgens samen over: wat betekent gender, genderdiversiteit en seksuele diversiteit eigenlijk? Waarom zou het belangrijk zijn om verschillen daarin te accepteren? Wat doet het met iemand als je steeds erbuiten valt of hoort dat jij niet goed genoeg bent? Vaak is dat gesprek, waarin je empathie stimuleert, al een hele stap.”

Werk aan een veilige groep

Pesten is geen individueel probleem. Pesten is echt een groepsprobleem.

Als leraar en docent heb jij een grote invloed op de sociale veiligheid en de sfeer in de klas en kun jij echt het verschil maken. Door te kijken, te luisteren, een norm te stellen en te laten zien dat iedereen welkom is.