Trimbos ziet een relatie tussen alcoholgebruik en hyperactiviteit, aandachtsproblemen en gedragsproblemen. Onder alcoholgebruik wordt drinken en binge-drinken in de afgelopen maand verstaan. Dezelfde relatie zien de onderzoekers voor jongeren die dagelijks roken en voor jongeren die rookten in de afgelopen maand. Bovendien geven jongeren die in de afgelopen maand alcohol dronken of rookten hun leven gemiddeld een lager cijfer.

Het Trimbos-instituut ziet geen relatie tussen alcohol drinken of roken en problemen in (het aangaan van) relaties met leeftijdsgenoten. Ook zien de onderzoekers geen relatie tussen alcohol drinken en emotionele problemen. De bevindingen sluiten grotendeels aan bij eerdere onderzoeken in binnen- en buitenland.

Geen bewijs voor oorzaak-gevolgrelatie

Een belangrijke kanttekening is dat deze cijfers alleen laten zien dat er een verband is. Het HBSC-onderzoek vraagt jongeren op hetzelfde moment naar hun gebruik van alcohol en tabak en hun mentale gezondheid. Daardoor kunnen de onderzoekers niet bekijken of er sprake is van een oorzaak-gevolg relatie.

De uitkomsten bewijzen dus niet dat alcohol drinken of roken mentale gezondheidsproblemen bij jongeren veroorzaken. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk dat jongeren alcohol drinken of tabak gebruiken om met bestaande spanningen of mentale problemen om te gaan.

Jongeren weerbaar maken helpt

“Problematisch alcoholgebruik, roken en mentale problemen ontstaan meestal door een combinatie van factoren” zegt onderzoeker Marieke Rombouts van het Trimbos-instituut. Denk bijvoorbeeld aan dingen die spelen in het sociale leven en de omgeving die jongeren kwetsbaarder maken. Zo is bijvoorbeeld het risico groter dat jongeren zelf gaan drinken als er in hun omgeving veel alcohol wordt gedronken. Ook jongeren die opgroeien in een omgeving waar weinig sociale ondersteuning is, zijn kwetsbaarder.

“Gelukkig weten we ook wat jongeren hiertegen kan beschermen. Met die kennis kunnen we problemen helpen voorkomen.” zegt Marieke Rombouts. “Denk aan het versterken van sociaal-emotionele vaardigheden, weerbaarheid en veerkracht”. Dat verbetert hun mentale gezondheid, maar kan hen ook helpen omgaan met groepsdruk, of nee leren zeggen tegen alcohol drinken.

Samen werken aan preventie

Als we middelengebruik onder jongeren willen voorkomen en hun mentale gezondheid willen bevorderen, is het belangrijk om dit samen op te pakken. Bijvoorbeeld op school en in de thuisomgeving. Marieke Rombouts: “Het is goed om te kijken hoe we preventieprogramma’s en -campagnes meer met elkaar kunnen verbinden, en te onderzoeken hoe ze elkaar kunnen versterken.”