Basis daarvoor is een artikel uit De Volkskrant van 2 juli 2017 met de veelzeggende titel ‘Hoe IJslandse tieners drank en sigaretten inruilden voor sport’.

Geschiedenis

Het artikel schetst hoe IJslandse pubers in 1998 nog grootgebruikers van drank en softdrugs waren. En hoe socioloog Ingá Dóra Sigfúsdóttir, die sinds de jaren ‘90 als onderzoeker van drank- en drugsgebruik onder jongeren werkzaam is aan de Universiteit van Reykjavik, een sleutelrol speelde bij de omslag. Sigfúsdóttir vond dat het zo niet langer kon en begon – zonder concreet plan – te spreken met politici, beleidsmakers, ouders en leraren. Beetje bij beetje ontstond zo een soort maatschappelijke beweging, zegt Sigfúsdóttir. “Het klinkt gek, maar het benoemen van het probleem, het herkennen, was misschien wel de belangrijkste stap.”

Geïnspireerd door de Amerikaanse hoogleraar psychologie en verslavingszorg Harvey Milkman, die stelt dat exorbitant middelengebruik doorbroken kan worden door mensen alternatieve activiteiten te bieden, kwam Sigfúsdóttir op het idee om die alternatieve activiteiten niet alleen aan te bieden aan een groep die al een probleem heeft, maar ook preventief aan de groep die nog niets gebruikt.

Het leidde ertoe dat in 1999 betrokkenen uit allerlei werkvelden (burgemeesters, hulpverleners, wetenschappers, docenten, sporttrainers en ouders) een akkoord tekenden onder de naam ‘Youth of Iceland’.

Combinatie

De nieuwe IJslandse aanpak is een combinatie van wetgeving, maatschappelijk bewustzijn en het bieden van alternatieven. Er kwamen nieuwe wetten op het gebied van verkoop (tabak vanaf 18 jaar en drank vanaf 20) en reclames (geen enkele meer voor drank en tabak).

De alternatieven werden onder meer vormgegeven via de frístundskortíd, een activiteitenkaart voor ieder kind, ter waarde van ruim 300 euro, in te wisselen bij elke sportclub, toneelvereniging of muziekschool.

Ouders kregen via voorlichtingsavonden op school allerhande advies. Zoals: breng meer tijd door met je kind. Juist beginnende pubers hebben dat nodig, ook al doen ze alsof dat niet zo is, volgens Sigfúsdóttir. “En weet waar je kind is, met wie, weet wie zijn of haar vrienden zijn.”

De IJslandse aanpak werpt zijn vruchten af, zo bleek in 2016. Waar in 1998 bijna de helft van alle 15- en 16-jarigen in de voorgaande maand weleens dronken was geweest, is dat in 2016 nog maar 5 procent in die leeftijdsgroep. Cannabisgebruik daalde van 17 naar 7 procent en het percentage jongeren van 14 tot 16 jaar dat dagelijks rookt van 23 naar 3 procent.

Lees hier het hele artikel in De Volkskrant.