Start van Gezonde Kinderopvang

Samen met Karen van Drongelen van het Voedingscentrum, coördineert Margien van Rooij van het RIVM het programma Gezonde Kinderopvang. Met Gezonde Kinderopvang werken kinderopvangorganisaties (dagopvang, gastouderopvang en bso) structureel aan een gezonde leefstijl van kinderen en de deskundigheid van medewerkers. Van Rooij vertelt hoe het programma in 2016 begon. “De trigger om met Gezonde Kinderopvang te beginnen, waren de zichtbare problemen rond de gezonde leefstijl van de jeugd. Het ministerie van VWS zei toen: leuk dat Gezonde School zo succesvol is, maar waarom beginnen we pas met aandacht voor een gezonde leefstijl bij kinderen vanaf 4 jaar? En VWS stelde de vraag: hoe kunnen we de successen van Gezonde School benutten voor de jonge kinderen tot 4 jaar? Als RIVM waren we al betrokken bij Gezonde School en we wisten uit wetenschappelijk onderzoek dat gezonde gewoontes op jonge leeftijd aanleren gemakkelijker is dan slechte gewoontes op latere leeftijd afleren. We zagen bovendien dat veel kinderopvangorganisaties al best veel deden aan een gezonde leefstijl. Kinderen eten en slapen daar. Daardoor ben je als kinderopvangorganisatie nauwer betrokken bij het opgroeien van de kinderen dan een basisschool. Bovendien hebben ze al een bepaald beweeg-, eet- en slaapritme.” Wat nog ontbrak was de samenhang. “Het waren allemaal losse activiteiten met weinig visie. Als dit onze visie is, hoe vertalen we dat naar de verschillende zaken die we aanbieden. Dat op een structurele manier gaan bekijken is de meerwaarde van het programma Gezonde Kinderopvang. Bovendien was door het Voedingscentrum samen met andere thema-instituten ook een training op het gebied van leefstijl ontwikkeld voor pedagogisch medewerkers Beide initiatieven kwamen mooi samen in Gezonde Kinderopvang.

Samenwerking met JOGG

Van Rooij vertelt over de samenwerking met JOGG: “We zijn bij elkaar gekomen omdat we eenzelfde ambitie hebben, namelijk: de jeugd gezond krijgen. Daarin kunnen we elkaar versterken. Als Gezonde Kinderopvang zijn we vooral landelijk bezig, maar we willen graag dat de genoemde ambitie ook lokaal zichtbaar is. En we willen stimuleren dat een gemeente werkt met een Gezonde School-adviseur, een coach Gezonde Kinderopvang en een JOGG-regisseur. Deze samenwerking zorgt voor meer slagkracht.”

In de praktijk werken Gezonde Kinderopvang en JOGG al samen. Zo maken JOGG-regisseurs bij hun aanbevelingen richting kinderopvangorganisaties gebruik van de informatie over het programma Gezonde Kinderopvang. Ook ontwikkelden beide partijen samen een vertelplaat, waarmee een JOGG-regisseur het gesprek kan aangaan met een kinderopvangorganisatie over een gezonde leefstijl en Gezonde Kinderopvang.

Trainen coaches Gezonde Kinderopvang

Dankzij het programma Gezonde Kinderopvang zijn ruim 1300 (staf)medewerkers in de kinderopvang opgeleid tot coach Gezonde Kinderopvang. Van Rooij: “We bieden hen een train-de-trainer aan, waarmee de coach hét aanspreekpunt wordt voor een gezonde leefstijl binnen de organisatie. De coach gaat vervolgens aan de slag met het scholen van collega’s over onder meer gezonde voeding en de motorische ontwikkeling van kinderen.” Gezonde Kinderopvang adviseert de coaches om samen te werken met regionale partijen, bijvoorbeeld met een JOGG-regisseur. Inmiddels zijn er al mooie voorbeelden van zo’n samenwerking met JOGG in onder meer Tilburg en de kop van Noord-Holland. In deze laatstgenoemde regio zijn JOGG-regisseurs en kinderopvangdirecteur en ambassadeur Gezonde Kinderopvang Marja Schmitz van kinderopvang Hoi Pipeloi actief om kinderopvangorganisaties te enthousiasmeren voor de train-de-trainer. Ook werken ze samen aan en in allerlei activiteiten gericht op gezonde leefstijl van kinderen.

Het promoten van de train-de-trainer van Gezonde Kinderopvang heeft resultaat, want uit onderzoek blijkt dat er in JOGG-gemeenten verhoudingsgewijs meer coaches Gezonde Kinderopvang worden opgeleid dan in niet-JOGG-gemeenten. Volgens Van Rooij onderstreept dit het voordeel van een goede samenwerking tussen Gezonde Kinderopvang en JOGG.

Ondersteunen en borgen

De komende periode wil Gezonde Kinderopvang zich, naast het opleiden van de coaches, meer focussen op ondersteuning en borging. “Je kunt namelijk wel een coach Gezonde Kinderopvang opleiden, maar vervolgens moet zo’n coach aan de slag gaan en blijven. In de praktijk komen de coaches problemen tegen. Daarom bieden we zo’n coach workshops en intervisie aan en kunnen zij contact opnemen met een van de Ambassadeurs Gezonde Kinderopvang. Ook de samenwerking van kinderopvangorganisaties met scholen en partijen zoals JOGG, willen we graag borgen. We hopen dat er een beweging op gang komt om het lokale en regionale netwerk rondom het kind te versterken. Zodat je uiteindelijk een omgeving creëert waarin een kind overal om zich heen gezonde gewoontes ziet.”

Ondertussen blijft Gezonde Kinderopvang in ontwikkeling. “We denken eraan om het thema slaap toe te voegen. Ook gaan we aan de slag met een e-learning en willen we coaches meer handvaten geven om stevig in hun schoenen staan. Ook willen we van coaches in opleiding horen of het hen lukt om eerste acties en plannen binnen de kinderopvangorganisatie in praktijk te brengen. Daarom laten we hen na zes tot acht weken opnieuw bijeen komen. Door al die initiatieven blijft het programma in beweging en werken we samen met coaches, JOGG en andere organisaties aan Gezonde Kinderopvang.”

Gezonde Kinderopvang is een initiatief van de ministeries van VWS en SZW. Landelijke kennis- en onderzoekinstituten werken hierin samen, ondersteund door branche- en koepelorganisaties. De coördinatie ligt bij RIVM Gezond Leven en het Voedingscentrum.