Vervolgens halen ze onderzoeken aan waaruit blijkt dat:

• Kinderen tegenwoordig niet alleen minder bewegen, maar ook minder goed.
• Zowel de fysieke fitheid als de motorische vaardigheid achteruit is gegaan.
• Een groter deel van de basisschoolkinderen in Nederland motorisch minder vaardig is dan kinderen van die leeftijd vóór de lockdown.

Op basis van de onderzoeken maakte Kenniscentrum Sport & Bewegen een overzicht van de vijf belangrijkste argumenten om als basisschool in te zetten op meer en beter bewegen.

1. Gezondheid

Sport en bewegen is in veel opzichten goed voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Er is overtuigend wetenschappelijk bewijs dat voldoende bewegen positieve effecten heeft op de lichamelijke en mentale gezondheid van kinderen. Bij kinderen verkleint voldoende bewegen de kans op depressieve symptomen, heeft het gunstige effecten op de botkwaliteit en verbetert de insuline gevoeligheid. Duurtraining verbetert de fitheid en krachttraining vergroot de spierkracht bij kinderen. Daarnaast zorgt veel bewegen ervoor dat kinderen beter op gewicht blijven.

Meer bewegen op en om school helpt kinderen om de beweegrichtlijnen te halen en is daarmee goed voor de gezondheid van kinderen. De basis is voldoende bewegingsonderwijs. Zorg voor minimaal twee lesuren voor groep drie tot en met acht. Meer bewegen in en om de school is te bereiken door structureel in te zetten op actief transport, het stimuleren van actief pleinspel tijdens de pauzes, de inzet van energizers, het aanbieden van programma’s rond bewegend leren en het organiseren van naschools aanbod. Ook aanpassingen in het schoolgebouw en de omgeving dragen bij aan meer bewegen.

2. Cognitieve ontwikkeling

De laatste jaren is steeds meer bekend geworden over de relatie tussen bewegen en de cognitieve ontwikkeling bij kinderen. Zo is er bewijs voor positieve effecten van langdurig bewegen op de bloedvoorziening van de hersenen en de ontwikkeling van de hersenstructuur.

Het positieve effect van bewegen op cognitie leidde tot een aantal belangrijke bevindingen die de toegevoegde waarde van meer bewegen op school onderbouwen. Zo hebben kortdurende beweegmomenten direct erna vooral effect op het verbeteren van aandacht. Het structureel meer bewegen leidt tot andere voordelen als betere gezondheid, meer zelfvertrouwen en welbevinden, zonder dat het ten koste gaat van leerprestaties. Er zijn goede aanwijzingen dat als scholen structureel inzetten op langdurig en regelmatig bewegen, dit ook leidt tot betere rekenvaardigheden. Ook bestaat er onderzoek naar bewegen gecombineerd met vakken als taal en wereldoriëntatie; de effecten zijn daar nog minder eenduidig. Tot slot geven directies, leerkrachten en leerlingen aan verbetering te ervaren in de klassen en zijn ze enthousiast over het effect van extra tijd voor bewegen.

Om de positieve effecten van bewegen op de cognitieve ontwikkeling van kinderen voor elkaar te krijgen, kan je als school inzetten op actieve schooldag: de dynamische schooldag. Dit doe je door actief transport van en naar school – lopend of met de fiets – te stimuleren, actieve pauzes in te voeren, maar ook door vooral goede en voldoende lessen bewegingsonderwijs en naschoolse sportieve activiteiten te organiseren. Zet energizers in zodat kinderen bewegen tussen de lessen door en laat kinderen tijdens de les bewegen.

3. Sociaal-emotionele ontwikkeling

Bij de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen gaat het om het leren omgaan met eigen gevoelens, zoals teleurstellingen en successen, het goed kunnen reageren op gevoelens van anderen en leren samenwerken. Kinderen die veel bewegen hebben minder kans op emotionele problemen. Denk hierbij aan angstig zijn en depressieve symptomen. Dit komt vooral omdat bewegen een positief effect heeft op het zelfbeeld. Ook laat onderzoek een positief verband zien tussen fysieke activiteit en sociale acceptatie, waardoor kinderen meer het gevoel hebben bij een groep te horen. Daarnaast leiden sport- en beweegactiviteiten tot meer sociale interacties. En dat heeft dan weer een positief effect op de sociale vaardigheden. Kortom, sport en bewegen heeft een positief effect op de sociaal-emotionele ontwikkeling.

De school biedt bij uitstek de mogelijkheid om de sociaal-emotionele ontwikkeling te stimuleren. Het zelfbeeld wordt bijvoorbeeld verhoogd door goede motorische ontwikkeling en succesbeleving bij sport- en beweegactiviteiten in een veilige context. Dat gebeurt vooral als (vak)leerkrachten in hun lessen bewegingsonderwijs differentiëren op vaardigheidsniveau en sociale interacties. Denk ook aan (begeleid) pauzespel op het schoolplein en het aanbieden van naschools aanbod voor kwetsbare doelgroepen, zoals kinderen met weinig sociale contacten.

4. Motorische vaardigheden en een leven lang bewegen

Kinderen die op jonge leeftijd voldoende en gevarieerd bewegen in een uitdagende en gevarieerde omgeving, hebben gemiddeld betere algemene, motorische vaardigheden dan kinderen die minder bewegen en minder gevarieerd bewegen. Met voldoende bewegen hebben we het over kinderen die aan de beweegrichtlijnen voldoen. De grootste ontwikkeling van deze basismotorische vaardigheden vindt voor een belangrijk deel plaats tot en met een jaar of acht, maar loopt nog tot na de basisschoolleeftijd door. Goed ontwikkelde motorische vaardigheden zijn belangrijk voor het ontwik­kelen en behouden van een actieve leefstijl. Met andere woorden; met plezier voldoende en gevarieerd bewegen zorgt dat kinderen nu, maar vooral ook op latere leeftijd, niet alleen lichamelijk actiever, maar ook fitter zijn.

Een les bewegingsonderwijs op school is voor heel veel kinderen de belangrijkste plek waar de motorische vaardigheden expliciet aandacht krijgen en dus een belangrijke hoeksteen voor een leven lang bewegen. Een bevoegde en bekwame vakdocent, liefst al vanaf de kleuters, is hierin onmisbaar. Leerlingen die les krijgen van een vakleerkracht bewegingsonderwijs ontwikkelen betere motorische vaardigheden dan leerlingen die les krijgen van groepsdocenten met ‘enkel’ gymbevoegdheid. Daag kinderen uit met pauzespelen en naschools aanbod om de motorische vaardigheden verder te ontwikkelen. Door het inzetten van een leerlingvolgsysteem en/of motorische testen, kan passende leerhulp en/of (naschools) aanbod worden geboden aan kinderen met een motorische achterstand of kinderen die met minder plezier bewegen.

5. Welbevinden

Sport en bewegen heeft een positief effect heeft op mentaal welbevinden. Uit onderzoek blijkt dat mensen die meer sporten en bewegen, dus ook kinderen, over het algemeen meer tevreden zijn met hun leven en zich gelukkiger voelen dan mensen die lichamelijk inactief zijn. Ook dragen sport en bewegen bij aan plezier en gezelligheid. Deze positieve effecten van sport en bewegen zijn te verklaren door psychologische factoren, zoals ontspanning, succeservaring en sociale interactie, maar ook door fysiologische mechanismen, zoals de aanmaak van endorfinen die pijnonderdrukkend werken en zorgen voor een gevoel van geluk en euforie. Het blijkt dat vooral samen sporten en bewegen een sterk verband heeft met mentaal welbevinden. Ook toont onderzoek aan dat matig intensieve, fysieke activiteit de meeste kans op een verbeterd gevoel van welbevinden geeft.

Samen sporten en bewegen op school helpt om plezierbeleving en mentaal welbevinden van kinderen op school te vergroten. Zorg vooral voor goede lessen bewegingsonderwijs en organiseer begeleide, actieve pauzes en passend naschools aanbod. Bij al deze activiteiten is het belangrijk dat je de nadruk legt op plezier en betrokken en professionele (vak)leerkrachten en ervoor zorgt dat alle kinderen mee kunnen doen.

Dit is een samenvatting. Lees het volledige artikel op de website Alles over Sport.