De week van de Lentekriebels heeft een wisselend thema. Het thema van de Week van de Lentekriebels 2022 is: ‘Je lijf is van jou’. Een actueel thema, waarbij het gaat om het bespreekbaar maken van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daarnaast gaat het over het vragen en geven van toestemming, oftewel consent.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag
Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt bij alle leeftijden voor. Het is belangrijk dat kinderen van jongs af aan begrijpen wat grensoverschrijdend gedrag is. En dat ze leren hoe zij hun eigen wensen en grenzen, en die van hun leeftijdsgenootjes, goed kunnen bewaken en respecteren. Dat maakt hen weerbaar voor nu én helpt hen bij de ontwikkeling van later.
Seksuele ontwikkeling en grensoverschrijding
De relationele en seksuele ontwikkeling van kinderen begint al in de babytijd en loopt door tot ze volwassen zijn. In de kleutertijd ontdekken kinderen hun eigen lichaam en de verschillen en overeenkomsten tussen jongens en meisjes. Ze experimenteren en spelen soms seksuele spelletjes. Denk hierbij aan ‘doktertje spelen’. Vanaf 7 jaar leren kinderen de sociale regels steeds beter kennen. Ze zijn soms verliefd en een enkeling heeft ‘verkering’. Tussen het 10e en 12e jaar komen de kinderen in de puberteit. Er vinden dan al behoorlijk wat lichamelijke veranderingen plaats. Sommige kinderen zijn erg geïnteresseerd in alles wat met seks te maken heeft.
Het is belangrijk dat seksueel gedrag bij de leeftijd en ontwikkeling van kinderen past, en dat ze niets doen dat schadelijk is voor henzelf of de ander. Als aan een van deze voorwaarden niet wordt voldaan, is er sprake van seksuele grensoverschrijding.
Handreiking Wensen, grenzen en consent
Om leerkrachten te helpen het thema ‘Je lijf is van jou’ bespreekbaar te maken, is er een handreiking ontwikkeld. In de Handreiking Wensen, grenzen en consent wordt toegelicht wat consent is en hoe dit in de klas behandeld kan worden.
Handreiking Seksueel misbruik
Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 6 kinderen seksueel misbruik meemaakt. Statistisch gezien kunnen er dus leerlingen in de klas zitten die dit hebben meegemaakt. Om leerkrachten handvatten te geven om seksueel misbruik bespreekbaar te maken in de klas heeft Rutgers samen met Centrum Seksueel Geweld de Handreiking Seksueel misbruik, gemaakt. Hierin staan tips hoe je hier les over geeft, omgaat met kinderen die dit hebben meegemaakt en ook hoe je daarmee omgaat in de lessen relationele en seksuele vorming.
Didactische tips en lessuggesties
Behandel dit onderwerp bij voorkeur binnen een les over relaties en seksualiteit. Gebruik hiervoor een erkende lesmethode.
In de lesmethode Kriebels in je buik zit het thema ‘wensen en grenzen’, maar ook seksuele grensoverschrijding en consent komen in de lessen in de bovenbouw terug. Ook in de lessen van Veiligwijs en Wonderlijk gemaakt komen deze thema’s aan de orde.
Meer informatie over deze lespakketten in het materialenoverzicht
Online lessen
Gaan de leerlingen niet naar school? Er zijn ook Lentekriebels-thuislessen
gemaakt die leerlingen zelf, eventueel met hulp van ouders, kunnen doen.
Vlaggensysteem
Het Vlaggensysteem biedt leerkrachten handvatten om adequaat seksueel gedrag te beoordelen, te bespreken en gepast te reageren. Om in te schatten of seksueel gedrag al dan niet grensoverschrijdend is, kun je onderstaande spelregels van het Vlaggensysteem gebruiken:
- Wederzijdse toestemming. Een belangrijk criterium bij het interpreteren van seksueel gedrag is: wil het kind het zelf? Wil de ander het ook? Vinden beide kinderen het prettig?
- Vrijwilligheid. Kiest het kind er zelf voor? Durft hij/zij/x nee te zeggen?
- Gelijkwaardigheid. Zijn beide partijen even oud, sterk, slim en populair? Of is er sprake van een machtsverschil?
- Ontwikkelingsadequaat. Past het seksuele gedrag bij de ontwikkelingsleeftijd van het kind?
- Contextadequaat. Is het seksuele gedrag van het kind gepast? Stoort of choqueert het anderen in de omgeving niet?
- Zelfrespect. Heeft het kind zicht op de gevolgen van zijn of haar gedrag? Neemt de jongere geen risico’s die schadelijke gevolgen kunnen hebben?
