Dag 5 donderdag 26 september

Terwijl ik dit typ, ben ik nog volledig onder de indruk van van vandaag. Wat een dag! Vanmorgen startten we net buiten Reykjavik in een prachtig park, waar ons vertelt werd over healthy communities. En terwijl de IJslandse senioren door het park wandelden kregen wij een presentatie van het project Welcom. Een project waarbij IJslandse kinderen nieuwe migrantenkinderen welkom heten in hun IJsland. Hierdoor leren de kinderen snel de taal en voelen ze zich gezien. Na een kort overzicht van de inhoud die we deze week op hebben genomen was het tijd voor een korte wandeling door het park. Het prachtige uitzicht vanaf een heuvel in het park was nog maar het begin van wat ons verder te wachten stond.

Na zoveel inhoud was het tijd om IJsland eens verder te bekijken. De Golden Circle stond op het programma. Een prachtige rondrit door de schitterende natuur. Van Tingvallir, waar twee tektonische platen het land uit elkaar trekken en de democratie van IJsland is ontstaan, ging het door naar de geisers. En als laatste was de Gullfos waterval aan de beurt. Door het prachtige weer was de Hekla zichtbaar en zagen we prachtige bergen met gletsjers in de verte. Zeer indrukwekkend allemaal.

Tijdens het eten in een een oud vissersdorpje werd er weer volop gediscussieerd over hoe we de opgedane kennis in Nederland kunnen gebruiken. Afspraken werden gemaakt om thuis met elkaar verder te praten. En daar is het tenslotte om te doen.

Dag 4 woensdag 25 september

Vandaag gingen we op voor ons tweede schoolbezoek. Voor mij werd dat de Flataskóli in een van de buitenwijken van Reykjavik. Een school waar het IJslandse preventiemodel al zo in het DNA van de school zit, dat ze het als heel gewoon beschouwen. Een van de weinige scholen ook waar kinderen vanaf 4 jaar welkom zijn. Normaal ga je als 4 of 5 jarige naar de Legeskóli (speelschool)waar ze al spelend de basis leren, maar bijvoorbeeld nog niet mogen gaan lezen. Op deze school kan dat wel.

Wederom veel aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen. Kinderen die goed in hun vel zitten presteren beter. Dat geldt ook voor leerkrachten. Er worden yogalessen gegeven, er is een buddysysteem waarbij oudere kinderen de jongere kinderen helpen en er is een 'counselor' dagelijks aanwezig op school. Kinderen kunnen haar inschakelen als er iets met ze aan de hand is en als ze willen praten. Er is een enorme positieve benadering.

Dit jaar is bewegen weer een speerpunt. Met 1 x zwemles, 2 x gym per week, 2 x pauze per dag met op 3 dagen outdoor games gedurende de pauze vind de school het belangrijk dat de kinderen minimaal 60 minuten per dag bewegen. Outdoor lessen worden daarom gestimuleerd. Een sportcomplex naast de school met sporthal, zwembad, voetbalvelden, beachvolleybalveld, speeltuin en kleine basketbalveldjes kan dagelijks gebruikt worden voor activiteiten.

Onze monden vielen continu open van verbazing over de enorme ruimte op school. Over de handwerk-, teken- en technieklokalen en een heuse keuken met elk een gedreven gespecialiseerde leerkracht die alleen dat vak gaf. Over de bibliotheek met een echte bibliothecaresse. Over de rust die er heerste, de verantwoordelijkheid die de kinderen kregen en de heerlijke massagestoelen voor de leerkrachten.

Na dit fantastische schoolbezoek volgde vanavond een hilarische culturele cursus 'Hoe wordt ik IJslands' in het bijzondere Concert- en congrescentrum Harpa. Je bent gewaarschuwd als je een van de deelnemers tegenkomt binnenkort. Deze heeft een nieuwe achternaam met son of dottir als achtervoegsel, is grof in de mond, weet alles beter, spreekt monotoon, wijst je alle kanten op, behalve de goede, kijkt alsof het altijd recht in zijn gezicht regent, kortom heel IJslands.

Dag 3 Dinsdag 24 september

Gevuld met de kennis van gisteren was het vandaag de eerste dag van de schoolbezoeken. Een dag waarnaar de deelnemers altijd uitkijken. Er kon gekozen worden uit vijf verschillende scholen met leerlingen in de leeftijden van 6-12 jaar, 6-16 en 15-19. Zelf sloot ik aan bij een school voor 6-12 jarigen.

We startten de ochtend in het zwembad, waar twee klassen zwemles kregen. En hoewel het miezerde en de temperatuur niet boven de 13 graden kwam, werd er vrolijk buiten gezwommen. De locals keken vanuit de hottubs toe en wij vanaf de kant, hoe de gymjuf van de school de leerlingen de eerste beginselen bijbracht van het reddend zwemmen. Een keer in de week zwemmen de leerlingen en twee keer per week hebben zij een gymles. Zeer interessant om bij te wonen was ook de gymles aan zwaar autistische kinderen. Zij kregen les met een op een begeleiding. Ze zitten op dezelfde school in een aparte klas en doen soms mee met de andere kinderen. Respect voor de begeleiders trouwens. Wat een geduld en wat een positieve benadering van deze kinderen.

Die positieve benadering is een van de speerpunten van de school, naast bewegen, gezonde voeding, elkaar helpen en lekker in je vel zitten. Na een gezonde warme lunch wandelden we naar een outdoor centrum in de buurt. Hier kregen de leerlingen buiten les, al was dat erg afhankelijk van het weer en de leerkracht. Er was in ieder geval meer dan genoeg uitdaging om fijne lessen in de natuur te houden.

Na het bezoek wisselden we alle opgedane ervaringen uit met de hele groep. Leuk om de verschillen te horen tussen de scholen. Natuurlijk moet er op zo'n reis gekeken worden naar wat je mee wil nemen naar je eigen situatie in Nederland: de zgn 'take-away's'. Al snel hadden we er heel wat, die later uitgewerkt worden.

Na een pauze, waarin sommigen het warme water van een nabijgelegen zwembad indoken, maakten we kennis met een Nederlandse in IJsland. De oud teamleider van het Rotterdam Lekker Fit!- programma wilde graag komen vertellen over haar emigratie naar IJsland en haar baan in het onderwijs. Leuk om zo een kijkje in her IJslandse leven te krijgen. Na een heerlijk diner ging het hotelwaards. Op naar de volgende schoolbezoeken van morgen.

Dag 2 Maandag 23 september

Vandaag waren we te gast bij National Olympic and Sports Association Iceland voor een serie interessante lezingen. Met uitzicht op waar we voor gekomen waren: sportende IJslandse jeugd na schooltijd als onderdeel van het IJslandse preventiemodel.

Na een introductie in Health promoting communities, volgde een een lezing over de Gezonde School in IJsland. In 2030 wil men dat alle scholen op IJsland een Gezonde School zijn, maar wel op vrijwillige basis. Wat daar bij helpt is dat 'Health and wellbeing' opgenomen is in het curriculum.

Om ervoor te zorgen dat de jeugd gezond opgroeit is een Gezonde School alleen niet genoeg. Een mooie voorbeeld van hoe de hele omgeving van een kind met elkaar verbonden is, is het volgende:

Als je wil dat kinderen zich meer actief op de fiets verplaatsen dan zal dat kind eerst moeten willen fietsen. Daarna moeten de ouders een fiets willen kopen en (in IJsland) een helm. De school zal moeten zorgen voor een goede stalling zodat de fiets niet gestolen kan worden. Om veilig naar school te kunnen fietsen moet de gemeente fietspaden aanleggen en zal de (lokale)overheid daar geld voor moeten vrijmaken.

Dit is wat ze in IJsland in een notendop doen. Door jaarlijks te meten hoe de jeugd ervoor staat kunnen ze direct zien waar ze moeten ingrijpen. Doordat iedereen met elkaar samenwerkt kan men ook heel snel en adequaat handelen. Maar alles op basis van metingen en de data die daaruit voortkomt.

We hebben veel mooie initiatieven voorbij zien komen, maar een mooi initiatief wil ik nog noemen: de vrijetijdskaart van Reykjavik. Alle kinderen en jongeren krijgen een kaart waarmee ze mogen kiezen voor activiteiten na schooltijd. Ze kunnen kiezen uit sport, cultuur of muziek. Jongere kinderen worden direct vanuit school met een bus naar bijvoorbeeld de sportclub gebracht. Ouders kunnen hen daar aan het eind van de dag ophalen.

We hebben deze dag ook veel informatie gehad over het alcohol, tabak en drugsbeleid, daarover in een volgend blog meer.

Dag 1 Zondag 22 september

Schiphol 11.00 uur vanmorgen. 43 mensen melden zich in vertrekhal 1. Het is duidelijk, iedereen heeft er zin in. En als we keurig op tijd nogal hobbelig het luchtruim kiezen, komen de eerste informatiebladen van de studiereis al tevoorschijn. Nog even het IJslandse onderwijssysteem doornemen. Overal wordt al druk kennisgemaakt en informatie gedeeld. We kijken uit naar IJsland. Drie uur later landen we in een koud, nat en winderig Reykjavik. Even iets anders dan het warme Nederland. Dikke jacks en regenjassen komen uit de koffers en per bus rijden we naar het hotel. Daar maken we verder kennis met elkaar.

Goof Buijs legt nogmaals uit waarom deze studiereis juist naar IJsland gaat. IJsland scoort hoog op de kwaliteit van onderwijs, staat hoog op lijstjes als het gaat om welzijn en gezondheid en werkt met een zgn community-based aanpak. Iedereen wordt betrokken. Dat kan ook, want van de 350.000 IJslanders woont het grootste deel in Reykjavik. De aanpak van middelengebruik onder de jeugd is op deze manier ingestoken en zeer succesvol gebleken. Zo zeer dat het Trimbos in zes gemeenten in Nederland deze aanpak pilot. Maar daarover de komende dagen meer.

Hierna wandelen we naar het restaurant voor ons diner. Het weer klaart op en we krijgen nog een kleine glimp te zien van de bergen.