Leerlijnen gezonde voeding lagere school
Volgens Alliantie Voedselonderwijs hebben kinderen die gezond eten minder kans op het krijgen van chronische ziekten, verzuimen ze minder op school en leveren ze betere schoolprestaties. Daarom onderstreept Alliantie Voedselonderwijs het belang om kinderen al vroeg en structureel kennis te laten maken met gezonde voedingsgewoontes. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kennis over gezonde voeding, het leren vinden van goede informatiebronnen en vaardigheden als koken, samen eten en proeven.
Welke hulpmiddelen zijn er voor jou als leerkracht en Specialist Sportieve en Gezonde School (SSGS’er) beschikbaar voor lessen over gezonde voeding? Belangrijk is dat je een duidelijke leerlijn creëert in de lessen die de kinderen in de verschillende groepen op de basisschool aangeboden krijgen.
Voedingscentrum en SLO
Het Voedingscentrum en het SLO hebben leerlijnen en kaders ontwikkeld die helpen bij de continuïteit van het voedingsonderwijs. Het Voedingscentrum biedt een doorlopende leerlijn voor zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs. Bij elk opeenvolgend niveau wordt de typering van de voorgaande leeftijdsgroep als uitgangspunt genomen. Daarnaast heeft het SLO (het landelijk expertisecentrum voor het curriculum) een leerplankkader ‘Sport, Bewegen en Gezonde Leefstijl’ ontwikkeld.
De leerlijn en de leerplankkader geven je als leerkracht en SSGS’er inzicht in de te ontwikkelen kennis, houding en vaardigheden op het vlak van gezond en duurzaam eten. Ze bieden de structuur en bouwstenen die nodig zijn om als basisschool bewuste keuzes te maken voor de lessen gezonde voeding.
Hulpmiddelen voor voedingslessen op de basisschool
Er bestaan veel educatieve middelen en lespakketten om te gebruiken bij lessen over gezonde voeding. Hoe bepaal je welke middelen geschikt zijn? Als leerkracht en SSGS’er maak je je eigen leerplan. Gebruik hierbij de genoemde doorlopende leerlijnen als handvat. Verder bekijk je per lespakket of het past bij de doelen die je voor ogen hebt en bij de visie en het beleid van jouw school.
Hieronder sommen we vijf lespakketten op, variërend van theoretische lessen tot praktijkervaring, zoals groente en fruit in de klas of smaak- en kooklessen.
- Jong Leren Eten brengt kinderen in aanraking met kennis en activiteiten over voedsel, zodat ze zelf gezonde en duurzame keuzes kunnen maken. Ook is het een handig hulpmiddel om samenhang te brengen in verschillende educatieve projecten.
- Smaaklessen is een lesprogramma over eten en smaak waar het beleven van voedsel centraal staat. Kinderen verkennen hun eten door te proeven, voelen, horen, ruiken en kijken.
- Het EU-schoolfruit- en groenteprogramma stimuleert kinderen om samen in de klas fruit en groente te eten. Deelnemende basisscholen ontvangen twintig weken lang iedere week drie porties groente en fruit voor alle leerlingen.
- Lekker Fit! maakt kinderen op een leuke en leerzame manier vertrouwd met de voordelen van een gezonde leefstijl. De methode heeft lesmateriaal over voeding, bewegen en gezonde keuzes maken voor alle groepen op de basissschool.
- SuperChefs is een serie van acht wekelijkse kookworkshops voor kinderen van 10 tot 12 jaar. Het programma is een verdieping van Smaaklessen, EU-schoolfruit- en groenteprogramma en Lekker Fit!
Ben je nieuwsgierig naar meer activiteiten en lesmateriaal? Kijk dan in de zoektool van de Gezonde School.
Samenwerkingen met externe partijen
Als SSGS’er is het handig om samen te werken met externe partners die actief zijn in de omgeving van de school. Deze partners helpen bij de invulling van de lessen over gezonde voeding.
Denk bijvoorbeeld aan JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht). JOGG zet een gezonde levensstijl voor kinderen en jongeren op de kaart en geeft advies en ondersteuning. Op hun website check je of jouw school onderdeel is van een JOGG gemeente en je gebruik kunt maken van hun ervaring en kennis. Zo niet, dan zijn andere partners mogelijk geschikter, zoals de GGD of een lokale organisatie.
Bovendien zijn goede voorbeelden op andere scholen vaak inspirerend. Ken jij scholen die ook bezig zijn met gezonde voeding of een gezonde levensstijl in het algemeen? Een goed voorbeeld is het Drankenbord ‘Hoeveel suiker zit erin?’ dat kinderen op de basisschool bewust maakt van hoeveel suiker er in gezoete drankjes zit. Het maakt onderdeel uit van de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht van de gemeente Amsterdam.
Wat is jouw rol bij de voedingslessen op de lagere school?
Wat zijn de thema’s en doelen rondom gezonde voeding die je wilt realiseren op jouw school? Het is belangrijk dat je als SSGS’er en leerkracht samenwerkt met je collega’s en gezamenlijk achter de doelen staat. Wat willen jullie de kinderen leren op het gebied van een gezonde levensstijl? Bepaal vervolgens welke educatieve projecten en activiteiten passen bij jullie doelen en visie. Tot slot is het van belang om het effect hiervan te evalueren.
Bij het geven van lessen over gezonde voeding spelen persoonlijke principes van leerkrachten een rol. Denk aan een speciaal dieet of een vegetarische levensstijl. Zet als SSGS’er deze persoonlijke principes op de agenda, zodat het bespreekbaar wordt hoe iedereen erin staat. Prima als je als leraar bijvoorbeeld vegetariër bent, maar het is niet de bedoeling dat je kinderen vertelt dat vegetarisch eten per definitie gezonder is.
Als leerkracht op de basisschool vervul je namelijk een voorbeeldfunctie. Je stelt de norm voor je leerlingen. Kinderen zullen bijvoorbeeld regelmatig zeggen ‘Het is zo, want de juf of meester zegt het’. Lees in ons eerdere artikel hoe je je voorbeeldrol inzet om gezonde voeding op school te promoten.
Met jouw bijdrage ben je een schakel in een groter geheel om kinderen te helpen een gezonde levensstijl te ontwikkelen. Besef dat gedragsverandering een heel proces is en stapje voor stapje gaat. Maar vergeet ook niet de successen te vieren van de kleine stapjes die gezet worden!
