Het veelgebruikte IJslandse motto ‘þetta reddast’, wat zoiets betekent als ‘het komt allemaal wel goed’, kan gezien worden als de tegenhanger van de gestructureerde IJslandse gezonde school-aanpak. Basis van de aanpak is onderzoek. ‘If we measure the right thing, we might end up doing the right thing!’. Het succes van deze data gestuurde aanpak ligt grotendeels in de snelle terugkoppeling van onderzoeksresultaten naar leefstijlfactoren en gezondheidsdeterminanten. Zo kan in hetzelfde schooljaar, met dezelfde leerlingen, gehandeld worden waarbij ouders, leerlingen, docenten en schoolleiding zijn betrokken. In Nederland hebben wij een thema gestuurde aanpak. De data is er niet alleen voor de scholen. Men hanteert ‘The whole of Society approach’. Een gezonde school is onderdeel van een gezonde wijk, in een gezonde gemeente. Er is in IJsland, veel meer dan in Nederland, een collectieve branding, ieder spreekt dezelfde taal.
Leisure card
In Reykjavik heeft ieder kind de leisure card waarmee ze kunnen sporten bij een club of voor cultuur kunnen kiezen na schooltijd. Data vanuit de kaart geeft een goed overzicht wie er trainen. Meisjes doen meer aan cultuur en jongens meer sport. Data wordt gebruikt door de gemeente om te kijken wat er moet komen aan faciliteiten om aan te sluiten bij de vraag. Dat heeft geresulteerd in fantastische sportfaciliteiten en veel zwembaden, waar scholen dan weer gebruik van kunnen maken voor hun bewegingsonderwijs.
Zes verplichte kernen
Vanaf 2011 is er een nieuw landelijk curriculum geïmplementeerd. Daarin worden zes verplichte kernen meegenomen, te weten health & welbeing, literacy, sustainability, democracy & human rights, equality en creativity. Hierdoor zie je op de scholen veel aandacht voor inclusie, mindfulness, rust, fysieke activiteiten, gezonde maaltijden, kooklessen en het lekker in je vel zitten voor zowel personeel als leerlingen. Men gaat uit van: If you are not happy, you cannot learn. Op de scholen is een jeugdverpleegkundige of ‘counselor’ aanwezig en op sommige scholen een psycholoog. Kinderen kunnen daar heen om raad te vragen of hun problemen te bespreken, zonder tussenkomst van ouders.
Alcoholmisbruik
Eén van de factoren waardoor IJsland tot deze aanpak is gekomen was het alcoholmisbruik onder jongeren. Dat was jarenlang een groot probleem in IJsland. Dat probleem is opgelost door gebruik te maken van ‘The whole of Society approach’. Alle partijen werken vanaf begin jaren negentig van de vorige eeuw samen. Iedereen (ook ouders en kinderen) wordt betrokken vanaf het begin en de lokale overheid was ondersteunend met middelen, maar ook met beleid, zoals het instellen van een avondklok voor jeugdigen. Een verklaring voor het succes van de IJslandse aanpak is volgens één van de inleiders (Arni Einarsson): 1. Samenwerking 2. Activeren van alle betrokkenen bij besluitvorming (co-creatie) 3. Werk vooral decentraal; ‘government is fine, local governments are great’
En laten we vooral ‘petta redast’ niet vergeten. De IJslanders gaan er altijd vanuit dat het wel goed komt. En met een positieve insteek kom je heel ver.
