Gezonde school
Joep Kusters is docent en coördinator internationalisering van het Pallas Athene College in Ede, een middelbare school voor mavo, havo en vwo. Ze zijn al enige tijd bezig met het ‘gezonder’ maken van de school. Zo zijn de snoep- en frisdrankautomaten weggehaald en zijn in de kantine de ongezonde keuzes minder zichtbaar of helemaal niet zichtbaar. Snoep ligt bijvoorbeeld in een la en de bruine broodjes liggen vooraan. Ook is het gros van het aanbod tegenwoordig gezond.
Cultuurverandering
Werken deze maatregelen? Gaan de leerlingen gezonder eten? Uit veel onderzoek is gebleken van wel. “Natuurlijk weten we wel dat sommige leerlingen nu naar de supermarkt gaan in de pauze of in een tussenuur” zegt Joep Kusters. “Dat horen we wel maar dat hou je niet tegen, we kunnen dat niet verbieden. Voor ons is de basis dat we werken aan een cultuurverandering, we willen toewerken naar een cultuur waarin gezondheid belangrijk is en bewust eten ook. We willen daarin een voorbeeldfunctie hebben en de leerlingen inzicht geven in voeding en gezondheid. Een school is er om kennis over te dragen, we kunnen daarom een belangrijke rol hebben.”
Onderwijs
Een van de manieren waarop sommige docenten van het Pallas Athene in het onderwijs aandacht besteedt aan gezondheid is via challenges. “Zo was er pas challenge om 1 week geen suiker te eten of 1 week geen vlees. We geven daarbij ook informatie, waarom is het belangrijk, wat doet het met je lichaam. Zo dragen we kennis over waar de leerling iets aan heeft en die hopelijk ook in het gezin terecht komt. Iedere leerling die we overtuigen en iets meegeven is meegenomen. Soms zijn maar een paar leerlingen in een klas meteen enthousiast, die gebruiken we dan om de rest ook mee te krijgen.”
Samen met de leerlingen
“Het is belangrijk om samen met de leerlingen te kijken naar de gezonde leefstijl op school. Als je samen met de leerlingen gaat bekijken wat er moet gebeuren krijg je veel meer draagvlak.” Dat is ook de basis van het grote Europese project waar Pallas Athene de trekker van is: ‘Healthy Inclusive Lifestyle through Schools’. Joep Kusters schreef dit project, dat drie jaar lang uitwisselingen garandeert voor leerlingen uit acht verschillende landen.
Subsidie
Vorig jaar ontving zijn project een Erasmus+ subsidie van een half miljoen euro van de Europese Unie. Een flinke subsidie: “Dit soort subsidies gaan meestal naar gemeenten of hoger onderwijs, wij zijn de enige school die een dergelijke subsidie ooit heeft ontvangen. Het is jaren geleden dat zo’n grote subsidie aan een Nederlands project is toegekend. Het geeft aan hoe belangrijk dit thema is voor jongeren in heel Europa.”
Healthy Inclusive Lifestyle through Schools
Het HILS project is een uitwisselingsproject waarbij leerlingen van scholen uit acht verschillende landen op uitwisseling gaan (Nederland, Spanje, Portugal, Slovenië, Finland, Frankrijk, Italië en het Verenigde Koninkrijk). Er zijn zeven thema’s die behandeld worden. Naast voeding en beweging, zijn dit geestelijke gezondheid, lichaamsbeeld & social media en alcohol, roken en drugs. Binnen ieder thema bespreken de leerlingen uit verschillende landen samen onder leiding van deskundigen wat er binnen dat thema zou kunnen gebeuren. “We gaan kijken wat voor aanbevelingen daaruit komen en of we die kunnen toepassen. Maar alleen al de uitwisseling, het gesprek, het contact met leerlingen uit andere landen en het verblijf in een gastgezin heeft al zo’n grote impact op leerlingen, dat alleen al maakt het project waardevol. Je ziet leerlingen groeien in zo’n periode. We proberen te zorgen dat zoveel mogelijk leerlingen mee kunnen op uitwisseling. Regelmatig krijgen we veel meer verzoeken dan we plaatsen hebben.”
Bijzondere ervaring
Dat blijkt ook uit het verhaal van Annemarijn (14) uit 4 VWO die mee was naar Slovenië in 2019. “Het was heel leuk, ik heb het heel erg naar mijn zin gehad. Ik vond het zo’n bijzondere ervaring. Het is een mooi land en ook heel gastvrij, dat vond ik zo bijzonder om mee te maken. Het thema ‘mentale gezondheid’ hebben we behandeld in workshops, die deden we met kinderen uit alle 8 verschillende landen. Daar kwamen allemaal tips uit, bijvoorbeeld hoe je beter kunt slapen of hoe je bepaalde geuren kunt gebruiken voor je mindset. Over onze hele ervaring hebben we een verslag geschreven toen we weer terug waren. Maar het meest is me toch bijgebleven het contact tussendoor, het Engels praten en leren van elkaar. Bijvoorbeeld over hoe het dagelijks leven in andere landen is en hoe het daar gaat op school. De volgende uitwisselingen vinden plaats in Spanje en Finland, daar gaan dan andere leerlingen heen, iedereen krijgt een kans om mee te gaan. Als het project afgesloten wordt is dat in Nederland en dan kan de hele school meedoen.”
Impactmeting
Wat Joep Kusters wil bereiken met dit project is dat leerlingen een gezondere leefstijl ontwikkelen en dat er een spin-off ontstaat. “We willen bijvoorbeeld graag dat ze hun kennis mee naar huis nemen, dat ouders erbij betrokken worden, en dat leerlingen thuis aangeven wat gezondere keuzes zijn.” Om dit te meten neemt iedere school voor ieder thema enquêtes af. “We nemen er zo’n 200/300 af per school, als het thema is afgerond nemen we die enquêtes weer af. Zo kunnen we kijken wat er is veranderd.” De eerste twee uitwisselingen zijn geweest, die gingen naar Slovenië en Spanje. Door Corona zijn de volgende uitwisselingen uitgesteld tot in ieder geval na januari 2021.
Resultaten
Het belangrijkste resultaat is voor Joep dat leerlingen al op jonge leeftijd een gezonde leefstijl ontwikkelen en uitgroeien uit tot gezonde volwassenen. “Ons uiteindelijke doel is dat alle leerlingen het maximale uit hun leven kunnen halen. Met goede voeding en voldoende beweging voelt iedereen zich beter en kun je maximaal presteren ook qua vervolgopleiding en werk. Uiteindelijk kan een school alleen het probleem niet oplossen, iedereen is verantwoordelijk maar we hopen dat wij hiermee onze bijdrage leveren. We hopen dat via de leerlingen ook de ouders betrokken worden en iets meekrijgen. En dat de leerlingen deze kennis meenemen naar hun volwassen leven.” Het project loopt drie jaar, maar zal door Corona langer duren omdat een aantal uitwisselingen niet door konden gaan. De verwachte einddatum is nu 2024. De resultaten van dit project zullen worden gedeeld op een grote conferentie die in Ede zal worden georganiseerd.
Tips voor andere scholen
Wil je als school ook gaan werken aan een gezondere leefstijl? Belangrijk is volgens Joep vooral om aan te sluiten bij de motivatie van leerkrachten en directie. “Vaak zijn er wel leerkrachten of een directeur die enthousiast zijn over dit thema, dat werkt het beste. Aansluitend bij iemand persoonlijke motivatie en bij de ideeën waar leerkrachten of leerlingen zelf mee komen, daaruit ontstaan de mooiste projecten. Het is ook belangrijk om de leerlingen te betrekken en samen een project op te zetten. Dat de directie enthousiast is, is wel heel belangrijk. Voor materialen en andere kosten zijn vrij veel subsidiemogelijkheden beschikbaar.”
Meer informatie
Bron: Eetbaar Ede.
